Sierakowskie koło ZBoWiD. Józef Sus stoi w środku.
Zasłużeni dowódcy mają swoich, często licznych biografów. Żołnierze, którzy szczególnie odznaczyli się na polu walki i zostali dostrzeżeni przez swoich przełożonych także. Jednak ogromna szara masa żołnierska pozostaje anonimowa. Jakby ich odwaga nic nie znaczyła, determinacja nie miała miejsca, pot i krew miały mniejszą wartość. Maszerowali ramię w ramię z wielkimi bohaterami… Jednak zostali zapomniani. Zwyczajni obywatele – wykonawcy patriotycznego obowiązku. Między nimi nasi krajanie.
Józef Sus
Urodził się 16.02.1901 r. w Sierakowie Wielkopolskim. Jego rodzicami byli Tomasz i Paulina z domu Krótka. Ukończył siedem klas Szkoły Powszechnej. Był robotnikiem. Jako ledwie osiemnastolatek brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim z bronią w ręku od 8.01.1919 r. Był ochotnikiem. Walczył w luźnych oddziałach powstańczych na terenie Sierakowa. Następnie w kompanii Stanisława Szostaka w Kobylarni pod Chojnem, Zatomiem, Kolnem, Kamionną. Potem nad Obrą pod Kopanicą. Jeszcze później pod Rzecinem, Nakłem, Kcynią, Chodzieżą i Szamocinem. Odważny młodzieńczą fantazją zasłużył się w służbie wywiadowczej na obszarach zajętych przez wroga. Był żołnierzem 7. Pułku Strzelców Wielopolskich a po jego reorganizacji 61. Pułku Piechoty.
mapa szlaku bojowego 61 pułku piechoty
Przeszedł cały szlak bojowy 61. Pułku. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Uczestniczył w Bitwie Warszawskiej. Służył w stopniu kaprala. Po zdemobilizowaniu pracował na roli.
Rok 1935. Józef Sus z rodziną. Od lewej córka Barbara, żona Barbara z córką Lidią, Józef Sus,
teściowa Franciszka Biniaś z d. Krzewina i syn Maksymilian.
Przed wojną, od 23.06.1935 r. był członkiem Związku Weteranów Powstań Narodowych RP 1914 – 1919, koło w Sierakowie (według materiałów z Archiwum Państwowego w Poznaniu od 20.10.1935 r.). Został zweryfikowany jako Powstaniec 10.09.1936 r. (Dyplom nr 12070, zaświadczenie nr 8573). Przed 1939 rokiem zapisał się także do PPS Lewica.
Odznaka honorowa Ogólnego Związku Podoficerów i Oficerów Rezerwy RP
Był również komendantem Ogólnego Związku Podoficerów Rezerwy R.P., koło w Sierakowie.
Zbierające się czarne chmury niemieckiego ekspansjonizmu wezwały pod broń tysiące byłych Powstańców Wielkopolskich, także Józefa Susa. Został ponownie zmobilizowany 28.08.1939 r. z przydziałem do Rzeszowa. W międzyczasie awansował do stopnia plutonowego. Z 17. Pułkiem Piechoty dotarł do Drohobycza. Tam został rozbrojony 15.09.1939 r. W czasie walk wojny obronnej we wrześniu 1939 roku został ranny (postrzał krzyżowy). Od 20.09.1939 r. przebywał w niewoli niemieckiej. Został przewieziony do obozu w Biedrusku, skąd zbiegł do domu 28.10.1939 r.
Po wojnie uprawiał własne niewielkie gospodarstwo rolne o pow. 5 ha. Bardzo angażował się w życie lokalnej społeczności. Nie umiał być obojętnym. Był radnym Miejskiej Rady Narodowej w Sierakowie, aktywnie pracował w Komisji Opieki Społecznej, po 1945 r. ZSL Inwalida wojenny. Członek ZBoWiD koło Sieraków – nr ew.209338. W działalności organizacji kombatanckich także był bardzo zaangażowany, między innymi był delegatem na zjazd ZBoWiD z Koła Sieraków i mężem zaufania. Mieszkał w Sierakowie przy ul. Wieleńskiej 59, późnej przy ul. Winnica 2. W 1972 roku został awansowany na stopień podporucznika, później do stopnia kapitana rezerwy. Pasją Józefa Susa był teatr.
Dom Otwarty. Plakat do spektaklu przygotowanego przez Józefa Susa.
W okresie zimowym, w czasie przerwy w pracach polowych na własnym gospodarstwie rolnym, prowadził teatr, w którym aktorami byli mieszkańcy Sierakowa. Zwyczajne życie zwykłego człowieka za teatralną kurtyną przechodziło metamorfozę. Swoją teatralną pasją zarażał sąsiadów, a spektakle były ważnym wydarzeniem towarzyskim. Przedstawienia odbywały się w sali przy ul. Chrobrego. Teraz nie ma już miejsca, w którym wcielał się w wielkie role. Nie ma także teatru. Pozostały wspomnienia i żal. Zmarł 2.06.1983 r. w Międzyrzeczu. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Sierakowie.
Czerwiec 1973- 50. lecie ślubu Państwa Marianny i Józefa Sus.
Żonaty. Ślub odbył się w Sierakowie 14.06.1923 r. Szczęśliwą wybranką życia była Marianna z domu Biniaś (ur. 8.05.1904 r. w Zatomiu Starym, zm. 3.01.1999 r., córka wyrobnika Andrzeja Biniasia i Franciszki z domu Krzewina). Małżonkowie mieli 4 dzieci: Maksymilian Karol (ur. 1923), Barbara (ur. 1925), Lidia (ur. 1933), Franciszek (ur. w sierpniu 1939 r., zm. w maju 1940 r. po zastrzyku podanym przez niemieckiego lekarza).
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Wielkopolski Krzyż Powstańczy, Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (18.12.1968) i Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym (14.08.1958). Uhonorowany także Dyplomem Uznania za patriotyczną postawę i wzorowe wykonywanie obowiązków wobec państwa 9.11.1955 r. – Żołnierzowi Demokracji za walkę z najeźdźcą niemieckim o Polskę, Wolność i Lud. Warszawa KRN, Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie.
Sus Józef – grób na cmentarzu w Sierakowie.
Źródła:
APP, zesp. 884, syg. 45; ewidencja członków Związku Weteranów Powstań Narodowych RP 1914 – 1919 nr ew. 17324; Archiwum Prezydenta RP, Nominacje na stopień oficerski. Uchwała W 8/72; WBH, I.487.4817; USC Sieraków, Księga ślubów 1923. Akt 23/1923; Biskupski Antoni, Historja 61 Pułku Piechoty Wielkopolskiej (7 Pułku Strzelców Wlkp.); Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym-WYG Gniazdo; Arkusz ewidencyjny członka ZBoWiD podpisany 20.08.1957 r.; Spis członków Związku Weteranów Powstań Narodowych RP 1914 1919 Koło Sieraków (założony od 01.01.1937 r.) w zbiorach prywatnych; Witold Borowski: Biogram Józefa Susa (maszynopis 2018, na podstawie akt ZBoWiD i wywiadów); Sierakowskie Zeszyty Historyczne 2009, nr 3; Orędownik Międzychodzki, R.10, nr 2, 11 I 1934, s. 4; Jutro, R.1 Nr 4, 29 IX 1936, s.10; powstancy-wielkopolscy.pl (d.14 VII 2020);
Autor:
Roman Chalasz
sierakowhistorianieznana.pl
