Mischke Wincenty – bohater wielu wojen.

Pomiędzy żołnierzami zasłużonymi w walce o niepodległą Polskę odnajdujemy postacie, dla których określenie słowem BOHATER wydaje się trywialne, nieadekwatne i niewystarczające. Takim żołnierzem był Wincenty Mischke, trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych i dwukrotnie Virtuti Militari: Krzyż Złoty (IV klasy) Orderu Wojennego Virtuti Militari (za kampanię wrześniową 1939 r.) i Krzyż Srebrny (V klasy) Virtuti Militari (1921 r.).

Mischke Wincenty (1894 – 1969)

Urodził się 20 I 1894 r. w Mylinie (pow. Międzychód), jako syn rzemieślnika Adolfa i Walentyny z d. Maciejewska. Do szkoły powszechnej uczęszczał w rodzinnej wsi, gdzie w 1906 roku uczestniczył w strajku szkolnym. Za to uczestnictwo matka Wincentego została ukarana wysoką grzywną pieniężną, a on sam wyrzucony ze szkoły. Dopiero po upływie półtora roku władze niemieckie zezwoliły mu na podjęcie dalszej nauki w szkole handlowej we Wronkach.

Wyuczył się zawodu krawieckiego. Należał do parafialnego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w Chrzypsku Wielkim oraz od 1911 r. do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Pniewach. W 1914 r. odbył tajny kurs dla naczelników i podnaczelników tej organizacji. W dniu 30 IX 1914 r. został zmobilizowany do armii niemieckiej. Służył w 46., a później 18. Pułku Piechoty. Po ukończeniu kursu obsługi karabinów maszynowych awansował na stopień kaprala i został przydzielony do 59. Pułku Piechoty. Zajmował się szkoleniem rekrutów. W kwietniu 1917 r. powrócił na front w szeregach 446. Pułku Piechoty. W końcu listopada lub na początku grudnia 1918 r. zdezerterował z armii niemieckiej i 26 grudnia zgłosił się do Biura Werbunkowego żołnierzy polskich w Poznaniu.

Wincenty Mischke z siostrą Moniką

Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego brał udział w walkach ulicznych w Poznaniu. Następnie w początku stycznia 1919 r. zaangażował się w oswobodzenie Ziemi Chrzypskiej, organizując oddział powstańczy w rodzinnym Mylinie. Jego oddział zajął dworzec kolejowy w Chrzypsku Wielkim. Następnie uczestniczył w walkach na odcinku Sieraków – Międzychód, szczególnie zapisując się w czasie obrony Gralewa 17 lutego. Został wcielony z odziałem do I Batalionu „Grupy Zachodniej”, z którego w marcu utworzono 2. Pułk Strzelców Wielkopolskich, w grudniu tego roku przemianowany na 56. Pułk Piechoty Wielkopolskiej. W kwietniu 1919 roku został mianowany sierżantem piechoty. Dowodził kompanią. Walczył w rejonie Zbąszynia. Po złożeniu egzaminu oficerskiego 20 sierpnia 1919 roku został mianowany z dniem 26 października 1919 roku podporucznikiem piechoty. Od 15 września 1919 roku dowodził 1. Kompanią 2. Pułku Strzelców Wielkopolskich podczas walk na froncie wojny polsko-bolszewickiej na Białorusi. Uczestniczył w walkach nad Berezyną. To tam został ranny. Ewakuowany z pierwszej linii przebywał na leczeniu w szpitalu w Grudziądzu.

Srebrny krzyż virtuti militari V klasy i trzy Krzyże Walecznych 1920

Tam leczenie trwało do końca roku. Później do maja 1920 roku był leczony i rehabilitowany w Poznaniu. Za odwagę w walce był trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Jednak swoistą puentą niezłomności i bohaterstwa był Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, którym został odznaczony w 1921 roku. W czasie leczenia w Poznaniu podjął naukę i zdał egzamin maturalny. Po leczeniu powrócił do macierzystego pułku. Dnia 1 kwietnia 1920 roku został mianowany porucznikiem piechoty.

Służbę w 56. Pułku Piechoty Wielkopolskiej pełnił do końca maja 1926 roku. Wraz z tym pułkiem, jako adiutant pułku, brał udział w przewrocie majowym, stając po stronie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Bezpośrednio po tym wydarzeniu został przeniesiony do 9. Pułku Piechoty Legionów w Zamościu (do pułku, z którym walczył w maju 1926 roku) na stanowisko dowódcy kompanii, potem adiutanta.

W 1931 r. przeszedł do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie koło Ostrowi Mazowieckiej, gdzie był dowódcą plutonu i kompanii oraz wykładowcą taktyki. Awansował również do stopnia kapitana (1 I 1932 r.). W latach 1937 – 1939 pełnił funkcję dowódcy 6. Kompanii Szkolnej II Baonu Szkoły Podchorążych Piechoty. W 1938 r. ukończył kurs dla dowódców batalionów w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Na początku 1939 r. awansował do stopnia majora.

W kampanii wrześniowej 1939 brał udział od 1 września, na stanowisku dowódcy 4. Batalionu strzelców w składzie Kresowej Brygady Kawalerii. Uczestniczył w walkach nad Wartą pod Wieluniem (wieś Glinno). Z resztkami zdziesiątkowanego batalionu (zwanego później batalionem śmierci) wycofał się w kierunku Warszawy, a później dalej na wschód i dołączył do 116. Pułku piechoty (rezerwowego), z którym walczył nad Bugiem i na Lubelszczyźnie.

Po kapitulacji został uwięziony, ale zdołał uciec. Po nieudanej próbie przedostania się przez granicę słowacką powrócił do Warszawy, gdzie zaangażował się w działalność konspiracyjną, początkowo w organizacji „Muszkieterów”, w której zajmował się organizacją, a potem wywiadem na Generalne Gubernatorstwo i Niemcy.

Po powstaniu Związku Walki Zbrojnej nawiązał kontakt z gen. Roweckim i dostał od niego rozkaz podporządkowania się ZWZ. Wykonując ten rozkaz, doprowadził do konspiracyjnego zebrania członków organizacji, na którym część zebranych zadeklarowała podporządkowanie się ZWZ, a część najbliższych współpracowników inżyniera Stefana Witkowskiego, założyciela organizacji, pozostała z nim poza ZWZ. Inżynier Witkowski założył kolegialne kierownictwo organizacji i wydał wyrok śmierci na Wincentego Mischke za zdradę organizacji. Wyrok nie został wykonany, bo sam Witkowski został skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Specjalnego Armii Krajowej na śmierć za zabójstwo dwóch podchorążych. Został zastrzelony 18 września 1942 roku. Mischke pracował w konspiracyjnym Wydziale Piechoty Komendy Głównej AK. Używał pseudonimów „Henryk”, „Myśliwiecki” i „Jan Mayer”. Jako człowiek świetnie znający język niemiecki od 1942 roku został przydzielony do Wydziału Wywiadu Piechoty Komendy Głównej AK. 11 listopada 1943 roku został mianowany podpułkownikiem służby stałej piechoty. Od kwietnia 1944 r. pracował jako inspektor do spraw wyszkolenia.

Latem 1944 r. brał udział w przygotowaniu „Akcji Burza”, był przewidywany na stanowisko dowódcy 25. Dywizji Piechoty AK, w skład której miały wejść odtwarzane: 29 pp., 56 pp. i 60 pp. Latem 1944 roku prowadził działania organizacyjne, ale ostatecznie nie doszło do sformowania 25. DP AK. Akcja „Burza” została anulowana i Wincenty Mischke został powołany na stanowisko Inspektora KG AK na podregion Piotrków Trybunalski (dowództwo regionu mieściło się w Łodzi).

Po wkroczeniu Rosjan do miasta został ostrzeżony, że jest poszukiwany przez NKWD, dlatego wyjechał do rodziny. Uciekł z Piotrkowa i piechotą przedostał się do Warszawy. Jeszcze zimą dotarł do rodziny, ukrywał się, chorował (odmrożenia). Po uzyskaniu wiadomości o rozwiązaniu AK udał się do Rejonu Uzupełnień w Skierniewicach i się ujawnił. Zataił w dokumencie ujawnienia działalność w Piotrkowie Trybunalskim, podając, że dnia 1 sierpnia 1944 został aresztowany przez Niemców jako osoba cywilna i wywieziony na roboty do Niemiec, a po odzyskaniu wolności w roku 1945 wrócił do kraju.

Płk. Wincenty Mischke

Po kilku miesiącach od ujawnienia został wezwany do RKU Skierniewice i tam otrzymał dokument wcielenia do Ludowego Wojska Polskiego, a następnie został mianowany dowódcą 10. Oddziału Ochrony Pogranicza z siedzibą w Rybniku. Po opanowaniu sytuacji w tym regionie dostał rozkaz przeniesienia do Białegostoku na stanowisko dowódcy 6 Oddziału WOP. Pełniąc służbę w Białymstoku, został awansowany do stopnia pułkownika i zaraz po tym fakcie przeniesiono go na stanowisko szefa sztabu 4. Pomorskiej Dywizji Piechoty w Kaliszu, a następnie do Łodzi na stanowisko szefa sztaby 8. Drezdeńskiej Dywizji Piechoty. W roku 1949 roku został zwolniony z wojska i przeniesiony w stan spoczynku, bez uznania inwalidztwa po ranach odniesionych w 1919 roku pod Kijowem (sztywne palce i nadgarstek ręki lewej) i z powodu częściowej utraty słuchu po kontuzji odniesionej w wyniku wybuchu pocisku w czasie walk nad Wartą w 1939 roku. Władza ludowa najwyraźniej zorientowała się, że Mischke nie jest „jej człowiekiem”. Pozostawał przez dłuższy czas bez pracy. W końcu znalazł pracę kierownika bazy transportu PCH w Łodzi, a po likwidacji PCH podjął pracę referenta w Zarządzie CePeLiA w Łodzi, gdzie pracował do czasu przejścia na emeryturę. Po roku 1968 przeniósł się do syna pod Warszawę.

Wincenty Mischke grób

Zmarł w Szpitalu Wojewódzkim w Warszawie 20 czerwca 1969 roku. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera C 15, rząd 2, nr 10). Żona Irena zmarła w dniu 24 VI 1978 r. i została pochowana z mężem.

Przed II wojną poślubił Irenę Pikunas (1910 – 1978), z którą doczekał się jedynego syna Janusza (ur. 1936 r.).

Kolejno: Krzyż Złoty Virtuti Militari, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Niepodległości, Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości, Srebrny Krzyż Zasługi, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918 – 1921, Medal Zwycięstwa i Wolności, Krzyż Partyzancki, Wielkopolski Krzyż Powstańczy, Odznaka Grunwaldzka,

Odznaczenia: Krzyż Złoty (IV klasy) Orderu Wojennego Virtuti Militari (za kampanię wrześniową 1939 r.), Krzyż Srebrny (V klasy) Virtuti Militari (1921 r.), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (12 X 1966 r.), Krzyż Niepodległości, Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Krzyż Walecznych (trzykrotnie), Srebrny Krzyż Zasługi, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918 – 1921, Medal Zwycięstwa i Wolności (1946 r.), Krzyż Partyzancki (1947 r.), Brązowa i Srebrna Odznaka „Odbudowy Warszawy” (1954 i 1966 r.), Wielkopolski Krzyż Powstańczy (1964 r.), Odznaka Grunwaldzka,

Źródła:

Polski słownik biograficzny, t. 21, s. 357-358;
Zarys historii wojennej pułków polskich 1918 – 1920. 56 pułk piechoty, opr. S. Siuda, Warszawa 1928, s. 46;
A. Gacek, Udział…; E. Tomkowiak, Mischke Wincenty, ps. Henryk Myśliwiecki, Jan Mayer (1894 – 1969), w: Powstańcy wielkopolscy…, t. 13, s. 122-125;
Wielkopolanie Kawalerowie Orderu Virtuti Militari…, s. 224;
P. Nowak, Historia Ziemi Chrzypskiej 1914 – 1939, 2018, s. 159–161;
Monitor Polski, 1932, nr 167, poz. 198;
Rocznik Oficerski 1923, s. 307;
Rocznik Oficerski 1924, s. 261;
dokumenty i fot. ze zbiorów syna Janusza Mischke.