Biniaś Teodor
Śledząc życiorysy bohaterów walki o niepodległość, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że umiłowanie wolności jest w jakimś sensie uwarunkowane genetycznie. Do walki włączały się kolejne pokolenia. Bardzo często spotykamy bohaterskie rodzeństwa. Obaj bracia Biniaś:Teodor i Józef byli powstańcami i obaj w czasie walk powstańczych byli podoficerami. Obaj zginęli w czasie II wojny światowej. Jeden został bestialsko zamordowany przez Rosjan, drugi zmarł w wyniku nieludzkiego traktowania przez Niemców.
Biniaś Teodor (1893-1944)
Urodził się 10 III 1893 r. w Kurnatowicach (powiat międzychodzki) w rodzinie rolnika Wojciecha (zm. 1918) i Teofili z d. Muchajer. Był młodszym bratem powstańca Józefa Biniasia. Jak wszystkie dzieciaki uczęszczał do niemieckiej Szkoły Powszechnej. Przebiegu jego nauki nie znamy. Jednak z faktu, że został przyjęty do „Stowarzyszenia Uczestników Walki o Szkołę Polską”, można domniemywać, iż prawdopodobnie brał udział w strajku szkolnym.
Odznaka honorowa „Za walkę o szkołę polską”
Powołany do służby w armii pruskiejbrał udział w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej na froncie zachodnim. O jego służbie wojskowej nic nie wiadomo. Jednak na zachowanym zdjęciu z tego okresu widać przypięte do munduru charakterystyczne insygnia Krzyża Żelaznego II klasy. Musiał zatem wyróżnić się odwagą.
Krzyż Żelazny II klasy
Zapewne pod koniec 1918 roku wrócił z wojska do domu.
Biniaś Teodor – 01.12.1918
Od I 1919 r. wraz ze swym bratem Józefem wstąpił ochotniczo w szeregi powstańców. Świadectwo udziału braci Biniasiów, ówczesnych mieszkańców Kurnatowic, w Powstaniu Wielkopolskim wystawił w formie aktu notarialnego tamtejszy dzierżawca majętności ziemskiej Aleksander Szrant (1878-1951): „Poświadczam niniejszym, że p. Teodor Biniaś i jego brat Józef, zamieszkali w Kurnatowicach, w końcu listopada i w grudniu 1918 r. z mego polecenia organizowali w Kurnatowicach i okolicy powstańców. Na wydany przeze mnie rozkaz odbierali broń wojskową i prywatną okolicznym Niemcom, którym władza niemiecka dla samoobrony broń tą wydała. W początku zaś stycznia 1919 r. wyruszyli na czele zorganizowanych oddziałów powstańczych przeciw niemieckiemu Grenzschutzowi. Stwierdzić mogę, że rozkazy wydane wypełniali zawsze z wielką gorliwością i odznaczali się przy każdej sposobności gorącym patriotyzmem i wysokim poziomem obowiązku, który wypełnić należało wobec nowo odradzającej się Ojczyzny. Ponieważ obydwaj bracia Biniasiowie później aktywną służbę w Wojsku Polskim pełnili, opinie o ich dalszym zachowaniu się wydać może tylko władza wojskowa. Powyższe poświadczenie wydaję jako ówczesny członek Powiatowej Rady Ludowej na powiat międzychodzki i jako przewodniczący powiatowej Komisji Wojskowej”. Bitny i inteligentny dosłużył się wojskach powstańczych stopnia sierżanta. Po powstaniu pozostał w wojsku, służył w 61. pułku piechoty w Bydgoszczy. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Przeszedł z pułkiem cały jego szlak bojowy. Uczestniczył w Bitwie Warszawskiej. W 1921 r. w czasie gdy zawierał związek małżeński, był jeszcze w wojsku. W Urzędzie Stanu Cywilnego w Sierakowie stawił się jako sierżant zamieszkały w Bydgoszczy przy 61. pp. Po zwolnieniu z wojska osiedlił się w Grobi pod Sierakowem, gdzie kupił i przez kolejne lata prowadził gospodarstwo rolne. Cieszył się dużym zaufaniem współobywateli. Był współzałożycielem i członkiem Wielkopolskiego Związku Powstańców i Strzelców koło w Grobii w 1929. Został wybrany pierwszym zastępcą sekretarza koła. Był zaangażowanym narodowcem i zwolennikiem Stronnictwa Narodowego.
Biniaś Teodor ze zbiorów Witolda Borowskiego
Z pewnością miał pewne talenty oratorskie oraz nieposkromioną odwagę cywilną. Najtrafniej jako człowieka, charakteryzują go jego własne słowa opublikowane, w krytycznym i pełnym żalu liście, w Gazecie Chłopskiej w 1936 roku: „jestem mieszkańcem ziem zachodnich – na pograniczu mieszkam –organizowałem powstanie w powiecie międzychodzkim, walczyłem z Grenzchutzem jako żołnierz Rzeczpospolitej, sterany wojną, na pół ślepy, z rozdętymi płucami – ale gdy zajdzie potrzeba zostawię dom, rodzinę i pójdę w szeregi, jak ongiś zostawiłem starowinę matkę, która straciła 3 synów w obronie naszych granic, bo miłość do Matki – Polski żyje w nas głęboko. Jestem Polakiem – powstańcem, nigdy nie byłem karany i mimo to, że od roku 1930 trzykrotnie wybrany byłem na sołtysa gromady Grobia, nie zostałem zatwierdzony przez Wydział Powiatowy, względnie pana Starostę”. Przeciwstawienie się aparatowi administracyjnemu na prowincji wymaga odwagi. Znając metodykę działania, przyjętą przez ówczesnego starostę, polegającą na odmownym załatwianiu wszelkich spraw petentów „powstańców wielkopolskich” spisanych na specjalnej liście proskrypcyjnej możemy z łatwością konstatować, że utrudniano mu życie na każdym kroku. Sytuację z pewnością pogarszał szalejący kryzys. Przyduszony problemami ekonomicznymi poszukiwał każdej pracy w okolicy, jednak jak się wydaje bezskutecznie. Zgorzkniały i zniechęcony sprzedał gospodarstwo w 1935 roku panu Rożniakowskiemu i przeniósł się do Poznania. Był członkiem Stowarzyszenia Uczestników Walki o Szkołę Polską. Nie wiemy, czym się zajmował przez następne lata. Po zajęciu Poznania przez Niemców uniknął wysiedlenia. Został aresztowany jesienią 1943 r. z nieustalonych powodów i osadzony w Forcie VII. Poddany brutalnym przesłuchaniom mocno podupadł na zdrowiu. Niemcy wypuścili ledwie żywego Teodora, jak mówią przekazy rodzinne „w następstwie wykupienia”.
Biniaś Teodor akt urodzenia z adnotacją o śmierci. AP w Poznaniu.
Zmarł 3 VII 1944 r., kilka tygodni po zwolnieniu. Został pochowany na Cmentarzu Miłostowskim w Poznaniu (pole 3 kwatera 5).
Żonaty (ślub 1 X 1921 r. w Sierakowie) z Gertrudą z d. Dominik (ur. 3 XI 1896 r. w Upartowie, córką właściciela gospodarstwa Stefana i Walentyny z d. Stefanowska). Dzieci: Jadwiga (ur. 15 IX 1924), Stanisław (ur. 17 I 1926), Florian (ur. 8 VI 1927), Franciszek (ur. 2 IV 1929).
Medal Niepodległości
Krzyż Niepodległości
Odznaczenia: Krzyż Żelazny II klasy, Medal Niepodległości, Krzyż Niepodległości.Miał także prawo do noszenia odznaki „Za Walkę o Szkołę Polską”.
Źródła:
APP, zesp. 1881, syg. 49: Księga urodzeń. s. 30, zesp. 1881, syg. 133: Geburts-Haupt-Register, s. 30; WBH, 96-28366, KKiMN; 151-45070, KKiMN; I.487.10008; USC Sieraków, Księga ślubów, Akt 13/1921; A.Biskupski, Dzieje 61 Pułku Piechoty Wielkopolskiej, Bydgoszcz, 1925, zał. s. X; Junak, R.1(10), nr 4, 3 II 1929, s. 16; Gazeta Chłopska, R. 4, nr 47, 5 XII 1936; Biuletyn Stowarzyszenia Uczestników Walki o Szkołę Polską, nr 15, luty 1939, s. 1; Kurjer Poznański, R.32, nr 20, 14 I 1937, s. 2;J. Łożyński, Binaś Teodor (1892-1944), w: „Sierakowskie Zeszyty Historyczne” nr 13, kwiecień 2015, s. 13-14; „Sierakowskie Zeszyty Historyczne” nr. 20, grudzień 2019, s. 205-206; W. Borowski, szkic biogramu Teodora Biniasia (maszynopis);Relacja ustna bratanicy – Ireny Intek z d. Biniaś – Sieraków (2008) via J.T. Łożyński;Inskrypcje nagrobne: poznan.pl/mim/necropolis (d. 24 X 1017);
Autor:
Roman Chalasz
sierakowhistorianieznana.pl
